İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi, işçilerin işyerinde karşılaştıkları sorunları yasal yollarla çözmelerine olanak tanır. Bu makalede, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı ve ilgili yasal düzenlemeler, süreler ve sonuçlar ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İş hukuku konularında uzmanlık gerektiren bu konu hakkındaki detaylara ulaşmak için bu içeriği inceleyebilirsiniz.

Haklı Fesih Nedenleri ve Süreler

İş hayatında, işçilerin karşılaştıkları bazı durumlar karşısında iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakları bulunmaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesi, işçilere tanınan bu hakları detaylı şekilde düzenlemektedir. Bu düzenleme ile işçiler, belirli koşulların varlığı halinde iş sözleşmesini derhal feshedebilmekte ve yasal haklarını koruyabilmektedir.

Sağlık Nedenleri ile Fesih

İş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle feshi, işçinin sağlığını tehdit eden durumlarda söz konusu olmaktadır. İşin niteliği gereği işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlike arz etmesi durumunda, işçi sözleşmeyi derhal feshedebilir. Örneğin, işyerinde kullanılan kimyasal maddelerin işçide alerjik reaksiyonlara neden olması veya işyerinde bulaşıcı hastalığa yakalanan bir çalışanla yakın temasta çalışmak zorunda kalınması bu kapsamda değerlendirilir.

Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık

İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, işçiye haklı fesih hakkı tanıyan önemli nedenlerdendir. Bu kapsamda:

• İşverenin iş sözleşmesi yapılırken gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermesi
• İşçinin veya aile üyelerinin şeref ve namusuna yönelik saldırılar
• İşyerinde cinsel taciz vakalarının yaşanması
• İşverenin işçiye karşı tehdit veya hakaretlerde bulunması
• İşverenin hapis cezası gerektiren bir suç işlemesi

gibi durumlar, işçiye sözleşmeyi derhal feshetme hakkı verir.

Ücret Ödemelerinde Sorunlar

İşverenin ücreti kanun veya sözleşme şartlarına uygun ödememesi, işçiye tanınan haklı fesih nedenlerinden bir diğeridir. Bu kapsamda:

• Ücretin hiç ödenmemesi
• Eksik ödeme yapılması
• Sürekli olarak geç ödeme yapılması
• Parça başı veya götürü iş durumunda işin eksik verilmesi

durumlarında işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

Zorlayıcı Sebepler

İşyerinde işin bir haftadan fazla süre ile durmasını gerektiren zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması halinde, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Doğal afetler, salgın hastalıklar veya ekonomik kriz gibi durumlar bu kapsamda değerlendirilebilir.

Fesih Süreleri ve Dikkat Edilecek Hususlar

Haklı nedenle fesih hakkını kullanmak isteyen işçinin bazı sürelere dikkat etmesi gerekmektedir. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerde, olayın öğrenilmesinden itibaren 6 iş günü içinde ve her durumda olayın gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl içinde fesih hakkının kullanılması gerekir. Ancak işçinin maddi bir çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.

İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanırken, fesih nedenini açıkça belirtmesi ve mümkünse yazılı şekilde yapması ispat açısından önem taşır. Bildirim süresine uyma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, fesih işleminin belgelendirilmesi ve delillendirilmesi, ileride doğabilecek hukuki uyuşmazlıkların çözümünde işçinin lehine olacaktır.

Haklı Feshin Sonuçları ve Kıdem Tazminatı

İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi durumunda, işçinin en önemli haklarından biri kıdem tazminatı alma hakkıdır. 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında, işçinin haklı nedenle fesih yapması halinde, diğer şartların da sağlanması koşuluyla kıdem tazminatına hak kazanılır. Bu hak, işçinin en az bir yıllık kıdemi olması şartıyla doğar.

Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin son brüt ücreti esas alınır. Bu ücrete, işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülebilen menfaatler de dahil edilir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 25.06.2015 tarihli kararına göre, kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi durumunda, bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Faiz işlemeye başlama tarihi, fesih tarihidir ve kısmi ödemelerin yapılmış olması halinde dahi faiz hakkı devam eder.

Haklı fesih durumunda bildirim süresi bekleme zorunluluğu yoktur. İşçi, haklı nedeni tespit ettiği anda iş sözleşmesini derhal feshedebilir. Ancak bu feshin geçerli olabilmesi için, fesih nedeninin işverene tebliğ edilmesi büyük önem taşır. Tebligat, ileride açılabilecek davalarda ispat açısından kritik bir delil niteliği taşır.

İşçinin haklı fesih hakkını kullanabilmesi için belirli süreler mevcuttur. Haklı feshe konu olan eylemi öğrendikten sonra 6 iş günü içinde fesih hakkını kullanması gerekir. Bu süre hak düşürücü niteliktedir ve her durumda olayın gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl içinde fesih hakkının kullanılması zorunludur. Ancak işçi için maddi bir çıkar sağlanması durumunda, bir yıllık süre sınırı uygulanmaz.

Kıdem tazminatı hesaplamasında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şunlardır:

• Her tam yıl için 30 günlük ücret tutarında tazminat hesaplanır
• Bir yıldan artan süreler için aynı oran üzerinden hesaplama yapılır
• Tazminat tutarı, en yüksek devlet memuru aylığının (ikramiye dahil) belirlenen katsayı ile çarpımını aşamaz
• Hesaplamada işçinin son brüt ücreti ve süreklilik arz eden tüm ödemeleri dikkate alınır

Haklı fesih durumunda işçi, kıdem tazminatının yanı sıra kullanmadığı yıllık izin ücretlerini, varsa fazla mesai ücretlerini ve diğer işçilik alacaklarını da talep edebilir. Bu hakların kullanımında 5 yıllık genel zamanaşımı süresi geçerlidir. İşçinin bu haklarını kullanabilmesi için, fesih işlemini usulüne uygun gerçekleştirmesi ve gerekli belgeleri saklaması önemlidir.

İhtarname Örnekleri

İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi durumunda, işçinin haklarını korumak ve yasal sürecin başlatılması için ihtarname gönderilmesi büyük önem taşır. İhtarname, işverenin hukuka aykırı davranışlarının resmi olarak kayıt altına alınmasını ve işçinin haklı fesih nedenlerini belgelemesini sağlar. Aşağıda, farklı durumlar için hazırlanmış ihtarname örnekleri yer almaktadır.

Ücret Ödemelerinin Yapılmaması Durumunda İhtarname Örneği

İHTARNAME

GÖNDERİLEN: [Şirket Unvanı]
ADRES: [Şirket Adresi]

Şirketinizde [Tarih]'den bu yana [Pozisyon] olarak çalışmaktayım. Son üç aydır maaş ödemelerim düzenli yapılmamakta ve fazla mesai ücretlerim ödenmemektedir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24/II-e maddesi uyarınca, ücretin kanun veya sözleşme hükümlerine uygun olarak hesap edilmemesi veya ödenmemesi durumunda iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkım bulunmaktadır.

İşbu ihtarname ile;
- [Ay/Yıl] dönemine ait [Miktar] TL maaş alacağımın,
- [Tarihler] arası fazla mesai ücretlerimin,
yasal faiziyle birlikte 7 gün içerisinde ödenmesini,

Aksi takdirde iş sözleşmemi haklı nedenle feshedeceğimi ve yasal haklarımı talep edeceğimi ihtar ederim.

[Tarih]
[Ad Soyad]
[İmza]

İşyerinde Mobbing Durumunda İhtarname Örneği

İHTARNAME

GÖNDERİLEN: [Şirket Unvanı]
ADRES: [Şirket Adresi]

Şirketinizde [Tarih]'den bu yana çalışmaktayım. Son [süre] boyunca [Yönetici Pozisyonu/Ad] tarafından sistematik olarak psikolojik baskıya maruz kalmaktayım. Bu kapsamda;
- Diğer çalışanlar önünde küçük düşürülmekte,
- Görev tanımım dışında işler verilmekte,
- Tehdit edilmekte,
- İşyerinde yalnızlaştırılmaktayım.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 24/II maddesi uyarınca, işveren tarafından işçinin onur kırıcı davranışlara maruz bırakılması haklı fesih nedenidir.

İşbu ihtarname ile;
- Tarafıma yapılan mobbing uygulamalarının derhal sonlandırılmasını,
- Gerekli önlemlerin alınmasını,

talep ediyorum. Aksi takdirde iş sözleşmemi haklı nedenle feshedeceğimi ve tüm yasal haklarımı talep edeceğimi ihtar ederim.

[Tarih]
[Ad Soyad]
[İmza]

Sağlık Nedenleriyle Fesih İhtarnamesi Örneği

İHTARNAME

GÖNDERİLEN: [Şirket Unvanı]
ADRES: [Şirket Adresi]

Şirketinizde [Tarih]'den bu yana [Pozisyon] olarak çalışmaktayım. [Tarih] tarihli sağlık kurulu raporunda belirtildiği üzere, mevcut işimi yapmam sağlığım açısından risk oluşturmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24/I-a maddesi uyarınca, işin yapılması işçinin sağlığı için tehlikeli olursa, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı bulunmaktadır.

İşbu ihtarname ile;
- Sağlık durumuma uygun başka bir pozisyona geçirilmemi,
- Bu mümkün değilse, yasal haklarımın ödenmesini,

talep ediyorum. 7 gün içerisinde talebime olumlu yanıt verilmemesi halinde iş sözleşmemi haklı nedenle feshedeceğimi ihtar ederim.

[Tarih]
[Ad Soyad]
[İmza]

İhtarnamelerin noter kanalıyla veya iadeli taahhütlü mektup ile gönderilmesi, ispat açısından önem taşır. İhtarnamelerde kullanılan dilin resmi ve açık olması, taleplerin net bir şekilde belirtilmesi ve yasal dayanaklarının gösterilmesi gerekir. Ayrıca, ihtarnamenin bir örneğinin işçide kalması ve gönderim belgesinin saklanması, sonraki hukuki süreçler için önemlidir.

Yasal Süreç ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi sürecinde, bazı önemli hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında, işçilerin haklarını korumak ve yasal süreci doğru yönetmek için atılması gereken adımlar bulunmaktadır.

İlk olarak, iş sözleşmesinin feshinden önce delillerin toplanması ve korunması büyük önem taşımaktadır. İşveren tarafından gerçekleştirilen haksız uygulamaların, mobbing vakalarının veya diğer olumsuz durumların ispatı için:

• E-posta yazışmaları
• Ses kayıtları (yasal sınırlar içinde)
• Tanık ifadeleri
• Kamera kayıtları
• Doktor raporları
• Bordro ve ücret ödemelerine ilişkin belgeler

gibi delillerin düzenli olarak arşivlenmesi ve saklanması gerekmektedir.

İşveren davranışlarından kaynaklanan fesih durumlarında, özellikle mobbing, tehdit veya hakaret gibi durumlarda, olayların tarih ve saatlerinin not edilmesi, mümkünse tanıkların belirlenmesi ve durumun işyeri içi şikayet mekanizmalarına bildirilmesi önemlidir. Bu bildirimlerin yazılı olarak yapılması ve bir kopyasının saklanması, sonraki hukuki süreçlerde ispat açısından kritik rol oynayacaktır.

İş sözleşmesinin şartlarına uyulmaması durumunda, öncelikle işverene yazılı bildirimde bulunulması tavsiye edilir. Bu bildirimde:

• Sözleşme şartlarına aykırılığın açıkça belirtilmesi
• Düzeltilmesi için makul bir süre verilmesi
• Düzeltilmemesi halinde yasal haklarının kullanılacağının belirtilmesi

hususlarına yer verilmelidir.

Yıpranma tazminatı konusunda, iş koluna göre farklı düzenlemeler bulunmaktadır. Özellikle ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar için özel düzenlemeler mevcuttur. Bu tazminatın talep edilebilmesi için:

• İş kolunun yıpranma tazminatı kapsamında olması
• Gerekli çalışma süresinin doldurulması
• İşin niteliğinin belgelendirilmesi

şartlarının sağlanması gerekmektedir.

Haklı fesih sürecinde avukat desteği almak, hem sürecin doğru yönetilmesi hem de hakların tam olarak korunması açısından önemlidir. Özellikle kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarının hesaplanması konusunda profesyonel destek alınması tavsiye edilir.

İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi, işçiler için önemli bir hukuki koruma mekanizması olmakla birlikte, dikkatli ve planlı bir şekilde yürütülmesi gereken bir süreçtir. Fesih işleminin geçerliliği ve sonuçları açısından, yukarıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi, delillerin özenle toplanması ve yasal sürelere uyulması büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte atılacak her adımın belgelendirilmesi ve profesyonel hukuki destek alınması, işçilerin haklarını korumalarını ve yasal süreçten başarıyla çıkmalarını sağlayacaktır.