Boşanma davalarında dijital delillerin kullanımı hızla artan bir öneme sahiptir. Bu makalede, boşanma sürecinde dijital delillerin nasıl kullanılabileceği, hukuka uygunluk şartları, sık karşılaşılan hususlar ve Yargıtay kararları ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

Boşanma Davalarında Dijital Delillerin Genel Esasları

Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle birlikte boşanma davalarında dijital delillerin kullanımı giderek artmaktadır. Bu delillerin hukuki çerçevesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ve Türk Medeni Kanunu (TMK) hükümleri doğrultusunda belirlenmektedir. Özellikle HMK'nın 189. maddesi, tarafların ispat hakkını ve delillerin hukuka uygunluğunu düzenleyen temel hüküm niteliğindedir.

Boşanma davalarında dijital deliller, eşler arasındaki anlaşmazlıkların ve kusurlu davranışların ispatında önemli rol oynamaktadır. Ancak bu delillerin mahkemece kabul edilebilmesi için hukuka uygun yollarla elde edilmiş olması şarttır. HMK madde 189'a göre, hukuka aykırı yollarla elde edilen deliller mahkeme tarafından değerlendirmeye alınmaz ve hükme esas teşkil edemez.

Dijital delillerin değerlendirilmesinde özel hayatın gizliliği ilkesi büyük önem taşımaktadır. Anayasal bir hak olan özel hayatın gizliliği, dijital delillerin toplanması ve kullanılması sürecinde mutlaka gözetilmelidir. Bu bağlamda, eşlerin birbirlerinin özel hayat alanına müdahale ederek elde ettikleri dijital veriler, hukuka aykırı delil kapsamında değerlendirilir.

Delil yaratma amacıyla gerçekleştirilen eylemler ve bu yolla elde edilen içerikler hukuki korumadan yararlanamaz. Örneğin, bir eşin diğer eşi tuzağa düşürmek amacıyla oluşturduğu sahte sosyal medya hesapları veya provoke edici yazışmalar, mahkemece delil olarak kabul edilmez. Bu tür davranışlar, dürüstlük kuralına aykırılık teşkil eder ve hukuk düzenince korunmaz.

Dijital delillerin ispat gücü, elde ediliş yöntemine ve içeriğinin doğruluğuna bağlıdır. Mahkemeler, sunulan dijital delilleri değerlendirirken şu kriterleri göz önünde bulundurur:

• Delilin elde edilme yönteminin hukuka uygunluğu
• İçeriğin manipüle edilmemiş olması
• Delil ile ispatlanmak istenen olgu arasındaki bağlantı
• Özel hayatın gizliliği ilkesine uygunluk
• Delillerin elde edilme zamanı ve usulü

Boşanma davalarında dijital delillerin etkin kullanımı için uzman bir avukat desteği almak önemlidir. Avukatlar, dijital delillerin toplanması, değerlendirilmesi ve mahkemeye sunulması süreçlerinde müvekkillerine yol gösterir. Bu süreçte, delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi ve mahkemeye sunulması konusunda gerekli hassasiyetin gösterilmesi, davanın seyrini olumlu yönde etkileyecektir.

TMK hükümleri çerçevesinde, boşanma davalarında kusur ispatı için kullanılan dijital deliller, evlilik birliğinin temelinden sarsılması, sadakatsizlik, kötü muamele gibi boşanma sebeplerinin ispatında önemli rol oynar. Ancak bu delillerin kullanımında, hukuki sınırların aşılmaması ve temel hak ve özgürlüklere saygı gösterilmesi esastır.

Sosyal Medya Delillerinin Kullanımı

Günümüzde sosyal medya platformlarının yaygın kullanımı, boşanma davalarında dijital delillerin önemini artırmıştır. Sosyal medya içeriklerinin delil olarak kullanılması, belirli hukuki kriterlere ve usullere tabidir. Bu içeriklerin delil niteliği kazanabilmesi için hukuka uygun yollarla elde edilmiş olması temel şarttır.

Hukuka Uygun Elde Edilme

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 189. maddesi, hukuka aykırı yollarla elde edilen delillerin mahkemede kullanılamayacağını açıkça düzenlemektedir. Sosyal medya içeriklerinin delil olarak kullanılabilmesi için, bu içeriklerin kişinin rızası dahilinde veya herkese açık kaynaklardan elde edilmiş olması gerekmektedir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatları, özellikle gizlilik ayarları aktif olan hesaplardan izinsiz elde edilen içeriklerin delil olarak kullanılamayacağını vurgulamaktadır.

Ekran Görüntüleri

Sosyal medya içeriklerinin delil olarak sunulmasında en yaygın yöntem ekran görüntüleridir. Bu görüntülerin delil değeri taşıyabilmesi için bazı kriterleri karşılaması gerekir:

• Görüntünün manipüle edilmemiş olması
• İçeriğin tarih ve saat bilgilerinin net olarak görünmesi
• Paylaşımın hangi hesaptan yapıldığının açıkça belli olması
• İçeriğin bağlamının tam olarak anlaşılabilir olması

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2022/4815 E., 2022/6778 K. sayılı kararında belirtildiği üzere, sosyal medyada paylaşılan içerikler, özellikle zina iddialarında, hak düşürücü süre içerisinde dava açılmış olması şartıyla delil olarak değerlendirilebilmektedir. Ancak, aynı dairenin 2021/1499 E., 2021/2952 K. sayılı kararında vurgulandığı gibi, her sosyal medya paylaşımı boşanma sebebi olarak değerlendirilmemektedir.

Müzekkere

Sosyal medya platformlarından müzekkere yoluyla bilgi edinilmesi genellikle mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, delillerin toplanmasında alternatif yöntemler kullanılmaktadır:

• Noter onaylı tespit tutanakları
• Adli bilişim uzmanı raporları
• Elektronik imzalı kayıtlar
• Zaman damgalı belgeler

Sosyal medya delillerinin güvenilirliğini artırmak için, içeriklerin mümkün olduğunca resmi yollarla tespit edilmesi önemlidir. İzinsiz elde edilen ses ve görüntü kayıtları, özel hayatın gizliliğini ihlal ettiğinden mahkemece dikkate alınmamaktadır. Bu nedenle, delil toplama aşamasında hukuka uygunluk ilkesine özellikle dikkat edilmelidir.

Sosyal medya platformlarının sürekli gelişen yapısı ve teknolojik değişimler, delillerin toplanması ve değerlendirilmesi sürecini karmaşık hale getirmektedir. Bu nedenle, boşanma davalarında sosyal medya delillerinin kullanımında profesyonel hukuki destek alınması, delillerin geçerliliği ve davanın başarısı açısından kritik öneme sahiptir.

Diğer Elektronik Delil Türleri

Boşanma davalarında sosyal medya dışında da birçok elektronik delil türü bulunmaktadır. Bu delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi ve mahkemeye sunulması, davanın seyrini önemli ölçüde etkileyebilmektedir. Özellikle dijital çağın getirdiği teknolojik imkanlar, delil çeşitliliğini artırmış durumdadır.

WhatsApp yazışmaları, boşanma davalarında sıkça başvurulan delil türlerinden biridir. Bu yazışmaların delil olarak kabul edilebilmesi için, kişinin kendi telefonunda bulunan ve tarafı olduğu yazışmalar olması gerekmektedir. Karşı tarafın telefonuna izinsiz erişim veya üçüncü kişiler aracılığıyla elde edilen yazışmalar, hukuka aykırı delil kapsamında değerlendirilir ve mahkemece dikkate alınmaz.

Finansal konularda önemli bir delil kaynağı olan banka dökümleri, özellikle mal rejiminin tasfiyesi ve nafaka taleplerine ilişkin uyuşmazlıklarda kritik rol oynamaktadır. Banka dökümleri, resmi kurumlardan temin edildiği için güvenilir deliller arasında yer alır. Mahkeme, gerektiğinde re'sen bankalara müzekkere yazarak hesap hareketlerini talep edebilir.

Telefon kayıtları ve görüşme dökümleri, eşler arasındaki iletişimin ispatında kullanılabilir. Ancak bu kayıtların yasal yollarla elde edilmiş olması şarttır. GSM operatörlerinden mahkeme kararıyla alınan kayıtlar, hukuka uygun delil olarak kabul edilir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre, izinsiz dinleme veya kayıt alma yoluyla elde edilen telefon görüşmeleri delil olarak kullanılamaz.

Elektronik delillerin değerlendirilmesinde bilirkişi raporları önemli bir yer tutar. Özellikle dijital verilerin manipüle edilip edilmediği, gerçekliği ve güvenilirliği konusunda teknik bilirkişilerden görüş alınması gerekebilir. Bilirkişi raporları, mahkemenin sağlıklı karar vermesine yardımcı olan teknik deliller arasındadır.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2007/17220 E., 2008/13614 K. sayılı kararında belirtildiği üzere, ortak konuttaki elektronik kayıtlar bazı durumlarda delil olarak kabul edilebilmektedir. Ancak bu kayıtların elde edilmesinde aşırı müdahaleden kaçınılması ve özel hayatın gizliliği ilkesine riayet edilmesi gerekmektedir.

Elektronik delillerin yanında, klasik delil türlerinden olan tanık beyanları da önemini korumaktadır. Elektronik deliller genellikle tanık beyanları ile desteklenerek kullanılır. Örneğin, WhatsApp yazışmalarının içeriği veya sosyal medya paylaşımlarının gerçekliği konusunda tanık beyanları destekleyici delil olarak değerlendirilir.

Elektronik delillerin güvenilirliği konusunda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır. Dijital manipülasyon riski nedeniyle, elektronik delillerin orijinalliği ve değiştirilmemiş olduğu konusunda şüphe bulunmamalıdır. Bu nedenle, elektronik delillerin mümkün olduğunca resmi kanallardan veya güvenilir kaynaklardan elde edilmesi önem taşır.

Boşanma Davalarında Hüküm Kurma ve İspat Yükü

Boşanma davalarında hüküm kurma süreci, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Türk Medeni Kanunu hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Hakimler, tarafların sunduğu deliller ve beyanlar doğrultusunda karar vermekle yükümlüdür. Bu süreçte, özellikle dijital delillerin değerlendirilmesi ve ispat yükünün yerine getirilmesi büyük önem taşır.

İspat yükü, boşanma davalarında iddiayı ileri süren tarafa aittir. Örneğin, eşinin kendisini aldattığını iddia eden taraf, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Bu noktada dijital deliller önemli bir rol oynasa da, hakimin sadece dijital delillere dayanarak karar vermesi mümkün değildir. Delillerin bir bütün olarak değerlendirilmesi ve yeterli ve elverişli delil standardının sağlanması gerekir.

Hakimler, taraflarca getirilme ilkesi gereğince, tarafların talep etmediği hususlarda karar veremezler. Bu ilke, HMK m. 190 kapsamında düzenlenmiştir ve boşanma davalarında önemli bir yere sahiptir. Örneğin, taraflar maddi tazminat talep etmemişse, hakim re'sen maddi tazminata hükmedemez.

Dijital delillerin değerlendirilmesinde hakimler, delillerin hukuka uygunluğunu ve güvenilirliğini göz önünde bulundurur. WhatsApp yazışmaları, sosyal medya paylaşımları veya elektronik belgeler gibi dijital deliller, ancak hukuka uygun yollarla elde edilmişse ve gerçekliği kanıtlanabiliyorsa hükme esas alınabilir.

Boşanma davalarında kusur değerlendirmesi yapılırken, hakimler taraf beyanları ve sunulan delillerin tümünü birlikte değerlendirir. Sadece bir tarafa ait beyanlar veya tek başına dijital deliller, hüküm kurmak için yeterli değildir. Delillerin birbirini tamamlaması ve iddiayı destekler nitelikte olması gerekir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 190. maddesi uyarınca, boşanma davalarında delillerin değerlendirilmesi belirli usul kurallarına tabidir. Hakimler, delilleri serbestçe değerlendirme yetkisine sahip olsalar da, bu değerlendirme hukuki sınırlar içerisinde yapılmalıdır. Özellikle dijital delillerin değerlendirilmesinde, delillerin elde edilme yöntemi ve içeriğinin doğruluğu titizlikle incelenmelidir.

Boşanma davalarında dijital delillerin kullanımı ve değerlendirilmesi, modern hukuk sistemimizde giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Hakimler, klasik delil türlerinin yanı sıra dijital delilleri de dikkate alarak, adil ve hakkaniyete uygun kararlar vermeye çalışmaktadır. Bu süreçte, tarafların hukuki haklarının korunması, özel hayatın gizliliğine saygı gösterilmesi ve adil yargılanma hakkının gözetilmesi temel prensiplerdir. Dijital çağın getirdiği yenilikler, boşanma davalarında ispat ve hüküm kurma süreçlerini etkilemeye devam edecek, ancak hukukun temel ilkeleri her zaman belirleyici olmaya devam edecektir.