Yeni Bir Vasiyetname Hazırlayarak Vasiyetten Dönme

Miras bırakan, hayattayken düzenlemiş olduğu vasiyetnamesinden dönme hakkına sahiptir. Bu hakkın kullanılmasında en yaygın yöntemlerden biri, yeni bir vasiyetname düzenleyerek öncekini geçersiz kılmaktır. Bu işlem hukukta "açık dönme" olarak adlandırılır.

Türk Medeni Kanunu m.542'ye göre, yeni vasiyetname düzenlenirken şekil şartlarına uyulması zorunludur. Bu kapsamda vasiyetname noter huzurunda resmi olarak veya el yazısı ile hazırlanıp, tarih atılarak imzalanmalıdır.

Önemli bir husus, dönme işleminin önceki vasiyetnamenin yapıldığı şekilde olma zorunluluğunun bulunmamasıdır. Örneğin, noter huzurunda düzenlenmiş bir vasiyetnameden dönmek için el yazılı vasiyetname tercih edilebilir ya da tam tersi mümkündür.

TMK m.544/1 düzenlemesine göre, miras bırakan yeni bir vasiyetname düzenlediğinde, önceki vasiyetnameyi açıkça tamamladığını belirtmedikçe, sonraki vasiyetname öncekinin yerini alır. Bu nedenle, karışıklık yaşanmaması için yeni vasiyetnamede önceki vasiyetnamelerden dönüldüğünün açıkça belirtilmesi önem taşır.

Vasiyet iptali konusunda yaşanabilecek ihtilafların önüne geçmek için, yeni vasiyetnamede kullanılan ifadelerin net ve yoruma kapalı olması gerekmektedir. Bu sayede miras hakkı sahiplerinin gelecekte yaşayabileceği olası anlaşmazlıkların önüne geçilmiş olur.

Önemli Not: Vasiyetten dönme işleminin geçerli olabilmesi için, yeni vasiyetnamenin tüm yasal şartları taşıması ve miras bırakanın sağlığında, ayırt etme gücüne sahip olduğu bir dönemde düzenlenmesi gerekir.

Vasiyetnamenin Yok Edilmesi

Miras hukuku kapsamında, vasiyetnameden dönmenin en etkili yöntemlerinden biri vasiyetnamenin fiziksel olarak ortadan kaldırılmasıdır. Türk Medeni Kanunu madde 543'e göre, miras bırakan vasiyetnamesini çeşitli yollarla yok ederek geri alma hakkına sahiptir.

Vasiyetten dönme işlemi, belgenin:

• Yakılması
• Yırtılması
• Karalanması
• Okunmaz hale getirilmesi
• İmha edilmesi

gibi yöntemlerle gerçekleştirilebilir.

Önemli bir husus, vasiyetin tamamının değil, belirli bölümlerinin de yok edilebilmesidir. Bu durumda kısmi bir geri alma söz konusu olur. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, yok etme işleminin miras bırakanın gerçek iradesini yansıtması ve bu niyetle yapılmış olmasıdır.

El yazısı vasiyetnamelerde yok etme işlemi nispeten kolay gerçekleştirilebilirken, resmi vasiyetnamelerde süreç daha karmaşıktır. Resmi vasiyetnamelerde sadece kişisel kopyanın imha edilmesi yeterli olmaz; noterde saklanan asıl nüshanın da ortadan kaldırılması gerekir.

TMK m.543 uyarınca, vasiyetnamenin yok edilmesi durumunda, bu işlemin miras bırakanın özgür iradesiyle gerçekleştirildiğinin ispatı önem taşır. Aksi takdirde vasiyet iptali söz konusu olmayabilir.

 Not: Vasiyetnamenin kazaen veya üçüncü kişiler tarafından yok edilmesi durumunda, vasiyetname hükümsüz hale gelmez. Bu gibi durumlarda vasiyetnamenin içeriğinin başka delillerle ispatlanması mümkündür.

Daha Sonraki Tasarruflar ile Dönme

Miras bırakan, önceki tasarruflarından sonra gerçekleştirdiği yeni hukuki işlemlerle örtülü olarak vasiyetnameden dönebilir. Bu dönme şekli, açık bir irade beyanı gerektirmez ve Türk Medeni Kanunu'nda düzenlenen önemli vasiyet dönme yöntemlerinden biridir.

Örtülü Dönme Şekilleri

1. Yeni Vasiyetname ile Örtülü Dönme:

• Miras bırakan önceki vasiyetnamesine aykırı yeni bir vasiyetname düzenleyebilir
• Bu durumda sonraki vasiyetname, öncekinin yerine geçer
• Önceki vasiyetnamenin açıkça iptal edildiğinin belirtilmesine gerek yoktur

1. Sağlararası İşlemlerle Örtülü Dönme:

• Vasiyet konusu malın satılması
• Bağışlanması
• Farklı bir hukuki işleme konu edilmesi

Yasal Düzenleme ve Önemli Hususlar

TMK m.544/2'ye göre, belirli bir mal bırakma vasiyeti, miras bırakanın sonradan o mal üzerinde vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla kendiliğinden ortadan kalkar. Bu düzenleme, örtülü dönmenin en önemli yasal dayanağını oluşturur.

Örnekler:

• Vasiyete konu evin üçüncü bir kişiye satılması
• Vasiyet edilen arabanın bağışlanması
• Miras konusu malın üzerinde rehin tesis edilmesi

Bu dönme şeklinde, miras hukuku açısından önemli olan nokta, miras bırakanın yeni tasarrufunun önceki vasiyetle açıkça çelişmesi ve bu çelişkinin vasiyet iptaline yol açacak nitelikte olmasıdır.

Yargıtay'ın Önemli Kararları ve İçtihatlar

Miras hukuku kapsamında, vasiyetten dönme ile ilgili Yargıtay'ın vermiş olduğu önemli kararlar bulunmaktadır. Bu kararlar, uygulamada sıkça karşılaşılan problemlere ışık tutmaktadır.

Çelişen Vasiyet Tasarrufları Hakkında Karar

Türk Medeni Kanunu çerçevesinde, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin E.1999/6001, K.1999/8246 sayılı kararında önemli bir içtihat oluşturulmuştur. Bu karara göre, miras bırakan tarafından yapılan ikinci vasiyet tasarrufu, önceki vasiyetle çelişiyorsa birinci vasiyeti hükümsüz kılar. Kararda dikkat çeken önemli nokta, ikinci vasiyetten yararlanan eşin boşanma nedeniyle haklarını kaybetmesi durumunda bile, miras bırakan açıkça belirtmedikçe ilk vasiyetin geçerlilik kazanmayacağıdır.

Bağdaşmayan Tasarruflar ve Rücu

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin E.2000/1652, K.2000/4522 sayılı bir diğer önemli kararında, vasiyetname ile bağdaşmayan sağlararası tasarrufların vasiyet iptali sebebi olmadığı, bunun yerine vasiyetten dönme (rücu) anlamına geldiği vurgulanmıştır. Bu kararda ayrıca, vasiyetnamenin varlığını ortadan kaldıran hukuki işlemlerin tespiti için bağımsız tespit davası açılamayacağı, bu konunun ancak taraflar arasındaki mal anlaşmazlığı davalarında incelenebileceği belirtilmiştir.

Önemli İçtihat Noktaları:

• Miras hakkı kapsamında vasiyetten dönmenin şekil şartları
• Vasiyetnameden dönme işlemlerinde irade beyanının açıklığı
• Örtülü dönme durumlarında ispat yükü
• Sağlararası işlemlerin vasiyete etkisi

Bu kararlar, vasiyetname düzenlemelerinde ve miras hukuku uygulamalarında hem hukukçulara hem de vatandaşlara yol gösterici nitelik taşımaktadır.