Koruma Tedbiri Nedir
Şiddete maruz kalıyor veya şiddet tehdidi altında mısınız? 6284 sayılı Kanun kapsamındaki haklarınız ve koruma tedbirleri hakkında bilgi almak için bu makaleyi okuyun. Uzaklaştırma kararı nasıl alınır, ihlal durumunda ne olur, nereye başvurmalısınız? Tüm bu soruların cevaplarını ve dilekçe örneğini burada bulabilirsiniz.
Koruma Tedbiri Nedir ve Kimler Başvurabilir?
6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında, şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi altında olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınabilecek tedbirler düzenlenmiştir. Koruma tedbirleri, şiddet mağdurlarının can güvenliğini sağlamak ve onları korumak için alınan geçici hukuki önlemlerdir.
Koruma tedbirlerinden yararlanabilecek kişiler:
- Kadınlar
- Çocuklar
- Aile bireyleri
- Tek taraflı ısrarlı takip mağdurları
Önemli bir nokta olarak, koruma tedbiri kararı alınması için delil veya belge aranmaz. Şiddet uygulandığına veya uygulanma tehlikesinin varlığına dair basit bir şüphe yeterlidir. Bu kararlar gecikmeksizin verilir ve kararın verilmesi için mağdurun şikâyette bulunması şart değildir.
Koruyucu Tedbirler
Koruyucu tedbirler, şiddet mağdurunun hayatını güvence altına almak için alınan önlemlerdir. Bu tedbirler mülki amir veya hakim tarafından verilebilir. Başlıca koruyucu tedbirler şunlardır:
- Barınma yeri sağlanması
- Geçici maddi yardım yapılması
- Psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal destek hizmetleri
- Geçici koruma altına alınma
- Kreş imkanı sağlanması
- Hayati tehlike durumunda kimlik ve diğer bilgi ve belgelerin değiştirilmesi
Önleyici Tedbirler
Önleyici tedbirler, şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişi hakkında alınan tedbirlerdir. Bu tedbirler yalnızca hakim tarafından verilebilir. Temel önleyici tedbirler:
- Şiddet mağduruna yönelik olarak şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmaması
- Müşterek konuttan veya bulunduğu yerden derhal uzaklaştırılması
- Konut, okul ve işyerine yaklaşmaması
- Varsa silahını kolluk kuvvetlerine teslim etmesi
- Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmaması
- Sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması
Koruma tedbirleri için başvuru, doğrudan veya aşağıdaki kurumlar aracılığıyla yapılabilir:
- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
- Kolluk kuvvetleri
- Cumhuriyet Başsavcılığı
- Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM)
Tedbir kararları en çok 6 ay için verilebilir ve gerektiğinde bu süre uzatılabilir. Acil durumlarda kolluk amiri tarafından da bazı tedbirler alınabilir, ancak bu kararların en geç 24 saat içinde mülki amirin, 48 saat içinde de hakimin onayına sunulması gerekir.
Koruma tedbirleri, evli olma şartı aranmaksızın, sevgili, nişanlı, eski eş, komşu gibi kişilere karşı da alınabilir. Ayrıca bu tedbirlerden erkekler de yararlanabilir. Önemli olan şiddet veya şiddet tehlikesinin varlığıdır.
Uzaklaştırma Kararı ve Süresi
Uzaklaştırma kararı, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun'un 5/1-c maddesi kapsamında düzenlenen önemli bir önleyici tedbir türüdür. Bu karar, şiddet uygulayan veya uygulama tehlikesi bulunan kişinin, şiddet mağdurunun yaşam alanlarından uzak tutulmasını sağlayan hukuki bir koruma mekanizmasıdır.
Uzaklaştırma kararının kapsamı oldukça geniştir. Karar ile şiddet uygulayanın:
- Mağdurun konutuna
- İşyerine
- Okuluna veya çocuğunun okuluna
- Varsa çocuklarının kreş veya gündüz bakımevine yaklaşması yasaklanabilir. Bu yasak belirli bir mesafe şartına bağlanabileceği gibi, genel bir yaklaşmama yasağı şeklinde de düzenlenebilir.
Kararın süresi ilk etapta en fazla 6 ay olarak belirlenir. Ancak şiddet veya şiddet uygulanma tehlikesinin devam ettiğine dair deliller veya kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, bu süre hakim tarafından uzatılabilir. Her uzatma kararında yeni bir değerlendirme yapılır ve mevcut durumun gerekliliği göz önünde bulundurulur.
Uzaklaştırma kararı için delil şartı aranmaz. Hakimin kanaati ve mağdurun beyanı yeterlidir. Bu özellik, kararın acil durumlarda hızlı ve etkili bir şekilde alınabilmesini sağlar. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde kolluk kuvvetleri de tedbir kararı alabilir, ancak bu karar 48 saat içinde hakimin onayına sunulmalıdır.
Kararın etkin bir şekilde uygulanabilmesi için:
- Karar şiddet uygulayana tebliğ edilir
- Kolluk kuvvetlerine bildirilir
- Gerektiğinde elektronik kelepçe gibi teknik yöntemlerle takip sağlanabilir
- ŞÖNİM (Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi) tarafından takip edilir
Uzaklaştırma kararı, evli olmayı gerektirmez. Sevgili, eski eş, komşu gibi kişilere karşı da alınabilir. Ayrıca sadece kadınlar değil, erkekler de bu korumadan yararlanabilir. Kararın verilmesi için fiziksel şiddet şart değildir; psikolojik, ekonomik, cinsel şiddet veya ısrarlı takip durumlarında da karar verilebilir.
Karar süresince şiddet uygulayanın:
- Belirlenen yerlere yaklaşması yasaktır
- Mağdurla iletişim kurması engellenebilir
- Gerektiğinde silahları teslim alınabilir
- Alkol veya uyuşturucu madde kullanması yasaklanabilir
Uzaklaştırma kararı, diğer koruyucu ve önleyici tedbirlerle birlikte de verilebilir. Örneğin, mağdura barınma imkanı sağlanması, geçici maddi yardım yapılması veya rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmesi gibi tedbirler de aynı kararda yer alabilir.
Koruma Tedbiri Kararının İhlali ve Yaptırımlar
6284 sayılı Kanun kapsamında verilen koruma tedbiri kararlarının etkinliğini sağlamak için kanun koyucu, kararların ihlali durumunda uygulanacak yaptırımları açıkça düzenlemiştir. Bu yaptırımlar, kararların caydırıcılığını artırmak ve mağdurların korunmasını güvence altına almak amacıyla özel olarak tasarlanmıştır.
Zorlama Hapsi Uygulaması
Koruma tedbiri kararının ihlali halinde uygulanan yaptırım "zorlama hapsi" olarak adlandırılmaktadır. Bu yaptırım, ilk ihlalde 3 günden 10 güne kadar hapis cezası şeklinde uygulanır. Zorlama hapsi, klasik bir ceza hukuku yaptırımı olmayıp, tedbir kararına uyulmasını sağlamaya yönelik özel bir uygulamadır.
Tekrar İhlal Durumu
Tedbir kararının tekrar ihlal edilmesi durumunda yaptırımın şiddeti artırılmıştır. Her tekrar ihlalde zorlama hapsi süresi 15 günden 30 güne kadar uzatılabilmektedir. Bu artırım, ihlallerin önlenmesi ve caydırıcılığın güçlendirilmesi amacını taşımaktadır.
Zorlama Hapsinin Özellikleri
Zorlama hapsi uygulamasının önemli özellikleri şunlardır:
- Toplam süre 6 ayı geçemez
- Para cezasına çevrilemez
- Adli sicil kaydına işlenmez
- Tekerrüre esas olmaz
- Şartlı tahliye hükümleri uygulanmaz
İhlal Tespiti ve Uygulama
Koruma tedbiri kararının ihlal edildiğinin tespiti durumunda kolluk kuvvetleri tarafından tutanak tutulur ve Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilir. Savcılık, zorlama hapsi kararı verilmesi için aile mahkemesine başvurur. Aile mahkemesi hakimi, ihlali değerlendirerek zorlama hapsine hükmedebilir.
İspat ve Delillendirme
İhlal iddiasının ispatında her türlü delil kullanılabilir:
- Kolluk tutanakları
- Tanık beyanları
- Kamera kayıtları
- Telefon kayıtları
- Mesajlar ve sosyal medya paylaşımları
- Fotoğraf ve video kayıtları
Mağdurun Rızası ve Hukuki Sonuçları
Önemle belirtmek gerekir ki, mağdurun rızası ile tedbir kararına aykırı davranılması durumunda dahi ihlal gerçekleşmiş sayılır. Mağdurun sonradan vereceği rıza veya tedbir kararına aykırı davranılmasına göz yumması, kararın bağlayıcılığını ortadan kaldırmaz ve zorlama hapsi uygulanmasına engel teşkil etmez.
İtiraz ve Denetim
Zorlama hapsi kararlarına karşı itiraz yolu açıktır. İtiraz, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır. İtiraz mercii, o yerdeki diğer aile mahkemesi veya aile mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesidir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.
Koruma tedbiri kararlarının etkin şekilde uygulanması ve ihlallerin önlenmesi için kolluk kuvvetleri düzenli denetimler yapar. Ayrıca Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM) tarafından da takip ve denetim sağlanır.
İtiraz Yolları ve Yargıtay Kararları
6284 sayılı Kanun kapsamında verilen koruma tedbirleri ve uzaklaştırma kararlarına karşı itiraz yolu açıktır. İtiraz süresi, kararın tefhim veya tebliğinden itibaren 2 haftadır. Bu süre hak düşürücü nitelikte olup, sürenin geçirilmesi halinde itiraz hakkı ortadan kalkar.
İtirazlar, kararı veren Aile Mahkemesi'ne yapılır. Aile Mahkemesinin birden fazla dairesi bulunması halinde, itiraz bir sonraki daireye gönderilir. Eğer tek daire varsa, itiraz Asliye Hukuk Mahkemesine yapılır. Her iki mahkemenin de aynı hakimden oluşması durumunda ise, en yakın Asliye Hukuk Mahkemesi itirazı inceler.
İtiraz mercii, yapılan başvuruyu 1 hafta içinde karara bağlar. Bu karar kesindir ve temyiz yolu kapalıdır. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin 2012/16521 E. ve 2013/13336 K. sayılı kararında da belirtildiği üzere, 6284 sayılı Kanun kapsamındaki tedbir kararlarına yapılan itiraz üzerine verilen kararlar kesin nitelikte olup, temyiz edilemez.
Yargıtay'ın konuya ilişkin önemli içtihatları bulunmaktadır. Örneğin, Yargıtay 7. Ceza Dairesi'nin 2021/20286 E. ve 2021/16925 K. sayılı kararında, tedbir kararının ihlali halinde zorlama hapsine hükmedilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu kararda, ihlal halinde uygulanacak yaptırımın niteliği ve kapsamı açıkça ortaya konulmuştur.
Yargıtay içtihatlarında öne çıkan diğer önemli hususlar şunlardır:
- Tedbir kararlarının tebliğinin usulüne uygun yapılması zorunludur
- Kararın ihlali için kasıtlı bir eylem gereklidir
- Mağdurun rızası, tedbir kararının geçerliliğini etkilemez
- Tedbir kararının kapsamı geniş yorumlanmalıdır
- İtiraz incelemesinde delil araştırması yapılabilir
İtiraz dilekçesinde, kararın hangi yönlerden hukuka aykırı olduğunun açıkça belirtilmesi ve varsa delillerin sunulması önemlidir. İtiraz eden taraf, yeni deliller sunabileceği gibi, ilk derece mahkemesinin değerlendirmediği hususları da itiraz mercinin dikkatine sunabilir.
Tedbir kararlarına itiraz edilmesi, kararın uygulanmasını durdurmaz. Bu nedenle, itiraz sonuçlanıncaya kadar tedbir kararına uymak zorunludur. Aksi halde, itiraz sonucu beklenmeksizin zorlama hapsi uygulanabilir.
İtiraz mercii, yapacağı inceleme sonucunda:
- İtirazı kabul ederek kararı kaldırabilir
- İtirazı reddederek kararı aynen onaylayabilir
- Kararı kısmen değiştirerek onaylayabilir
Bu kararlar kesin nitelikte olup, artık başka bir kanun yoluna başvurulamaz. Ancak, şartların değişmesi halinde yeni bir tedbir kararı talep edilebilir veya mevcut kararın değiştirilmesi istenebilir.
Koruma Tedbiri Dilekçe Örneği
6284 sayılı Kanun kapsamında koruma tedbiri talep etmek için aşağıdaki dilekçe örneğini kullanabilirsiniz. Dilekçeyi kendi durumunuza göre uyarlayabilir, olayları ve talepleri değiştirebilirsiniz.
AİLE MAHKEMESİ HAKİMLİĞİNE
[İLGİLİ ŞEHİR]
DAVACI : [Ad Soyad]
T.C. Kimlik No: [xxxxxxxxxxx]
Adres: [Açık adres yazılacak]
DAVALI : [Ad Soyad]
T.C. Kimlik No: [xxxxxxxxxxx] (biliniyorsa)
Adres: [Açık adres yazılacak]
KONU : 6284 Sayılı Kanun kapsamında koruyucu ve önleyici tedbir kararı verilmesi talebidir.
AÇIKLAMALAR :
1. Davalı [eş/eski eş/partner/akraba vb.] ile olan ilişkimiz [kısaca ilişki durumu açıklanacak]
2. Davalı tarafından [tarih] tarihinde başlayan ve halen devam eden;
- [Şiddet olayları kronolojik sırayla yazılacak]
- [Her olay için tarih ve detay verilecek]
- [Varsa tanık isimleri ve deliller belirtilecek]
şiddet eylemlerine maruz kalmaktayım.
3. Can güvenliğim tehlike altındadır ve acil koruma tedbiri kararı verilmesini gerektiren sebepler mevcuttur.
HUKUKİ SEBEPLER : 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine
Dair Kanun ve ilgili mevzuat
DELİLLER :
- [Varsa] Sağlık raporları
- [Varsa] Fotoğraflar, mesajlar, ses kayıtları
- [Varsa] Tanık beyanları
- [Varsa] Kamera kayıtları
- Her türlü yasal delil
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıklanan sebeplerle;
1. Davalının müşterek konuttan uzaklaştırılmasına,
2. Tarafıma ve yakınlarıma yönelik şiddet tehdidi, hakaret, aşağılama veya küçük düşürmeyi içeren söz ve davranışlarda bulunmamasına,
3. Konutuma, iş yerime ve çocuklarımın okuluna yaklaşmamasına,
4. Her türlü iletişim araçlarıyla rahatsız etmemesine,
5. Varsa silahlarını kolluk kuvvetlerine teslim etmesine,
6. Gerekli görülecek diğer tedbirlerin alınmasına,
karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim. [Tarih]
[Ad-Soyad]
[İmza]
EKLER :
1. Nüfus cüzdanı fotokopisi
2. [Varsa diğer deliller]
Bu dilekçe örneği temel bir şablondur. Her vakanın kendine özgü koşulları olduğundan, dilekçenizi kendi durumunuza göre özelleştirmeniz önemlidir. Dilekçede özellikle şiddet olaylarının tarih ve detaylarının açıkça yazılması, varsa delillerin eklenmesi ve acil koruma ihtiyacının vurgulanması kritik önem taşır.
Koruma tedbiri kararları, şiddet mağdurlarının güvenliğini sağlamak için hayati önem taşıyan hukuki araçlardır. 6284 sayılı Kanun kapsamında verilen bu kararlar, mağdurların can ve mal güvenliğini korumayı, şiddet döngüsünü kırmayı ve güvenli bir yaşam sürdürmelerini amaçlar. Başvuru sürecinde bir avukattan destek almanız, haklarınızı daha etkin kullanmanıza yardımcı olacaktır.