Anlaşmalı boşanma, her iki tarafın da kabul ettiği bir boşanma türüdür. Bu makalede, anlaşmalı boşanma sürecinin ayrıntıları, şartları, süresi ve olası çekişmeli durumlara dönüşme ihtimalleri inceleniyor. Hukuki süreçlerin nasıl ilerlediği, ilgili kanun maddeleri ve Yargıtay kararları da açıklanarak, anlaşmalı boşanma sürecini anlamak isteyenler için kapsamlı bir kaynak sunuluyor.

Anlaşmalı Boşanma Süreci

Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu'nun 166/3 maddesi kapsamında düzenlenen ve eşlerin karşılıklı anlaşarak evlilik birliğini sonlandırmasına olanak tanıyan bir boşanma türüdür. Bu süreç, diğer boşanma türlerine göre daha hızlı ve daha az maliyetli olmasıyla öne çıkar.

Şartlar

Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için öncelikle evliliğin en az bir yıl sürmüş olması şartı aranmaktadır. Bu süre, nikah tarihinden itibaren hesaplanır ve mahkeme tarafından resen araştırılır. Bir yıldan kısa süren evliliklerde anlaşmalı boşanma talep edilemez.

Eşlerin ortak başvurusu veya kabulü anlaşmalı boşanmanın temel şartlarından biridir. Bu başvuru iki şekilde gerçekleşebilir:

• Eşlerin birlikte mahkemeye başvurması
• Bir eşin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesi

Prosedür

Anlaşmalı boşanma sürecinde, eşlerin boşanma protokolü hazırlaması ve bunu mahkemeye sunması gerekir. Bu protokolde:

• Mali konular (nafaka, tazminat)
• Çocukların durumu (velayet, nafaka, görüşme)
• Mal paylaşımına ilişkin düzenlemeler
• Diğer hususlar (örneğin kira, eşya paylaşımı)

detaylı şekilde yer almalıdır.

Hakimin tarafları dinlemesi prosedürün en önemli aşamalarından biridir. Hakim, tarafları bizzat dinleyerek boşanma iradelerinin serbest olduğunu tespit etmelidir. Bu görüşme sırasında SEGBİS kullanılabilir, ancak vekiller aracılığıyla iradenin açıklanması kabul edilmez.

Hukuki Dayanaklar

TMK m. 166/3 kapsamında, hakim mali ve çocuk konularındaki anlaşmayı incelemek ve uygun bulmak zorundadır. Hakim, gerekli gördüğü durumlarda anlaşmada değişiklik önerebilir ve tarafların bu değişiklikleri kabul etmesi halinde boşanmaya hükmedebilir.

Protokolün mahkeme tarafından onaylanması, bu belgeyi ilam niteliğinde bir belge haline getirir. Bu sayede, taraflardan biri protokol hükümlerine uymazsa, diğer taraf icra yoluyla hakkını arayabilir.

Anlaşmalı boşanma sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, kararın kesinleşmesine kadar tarafların anlaşmadan vazgeçme haklarının bulunmasıdır. Bu durumda dava çekişmeli boşanmaya dönüşebilir.

Mahkeme, boşanma kararını verdikten sonra gerekçeli kararını yazar ve taraflara tebliğ eder. Karara karşı iki haftalık itiraz süresi bulunmaktadır. İtiraz edilmemesi halinde karar kesinleşir ve taraflar resmen boşanmış sayılır.

Çekişmeli Boşanma ve Mal Rejimi

Çekişmeli boşanma, eşlerin boşanma konusunda anlaşamadıkları veya anlaşmalı boşanma şartlarının oluşmadığı durumlarda başvurulan bir yoldur. Türk Medeni Kanunu'nun 166/1. maddesi uyarınca, evlilik birliğinin temelinden sarsılması durumunda, eşlerden biri mahkemeye başvurarak boşanma davası açabilir.

Mal Rejimi Davası

Çekişmeli boşanma sürecinde mal rejiminin tasfiyesi önemli bir aşamadır. Mal rejimi davası, boşanma davasıyla birlikte açılabileceği gibi, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra da açılabilir. Bu dava kapsamında, evlilik süresince edinilen malların paylaşımı gerçekleştirilir.

Mal rejimi davasında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar:

• Edinilmiş mallara katılma rejimi 1 Ocak 2002 tarihinden sonraki evliliklerde yasal mal rejimi olarak uygulanır
• Evlilik süresince edinilen malların değerlemesi yapılır
• Taşınmaz mallar için tapu kayıtları incelenir
• Banka hesapları, yatırım araçları ve diğer finansal varlıklar tespit edilir
• Mal kaçırma durumları araştırılır

Süreç ve Süreler

Çekişmeli boşanma süreci, anlaşmalı boşanmaya göre daha uzun ve karmaşıktır. Ortalama süre yaklaşık 1,5 yıl olmakla birlikte, mal rejimi davası ve itirazlar nedeniyle bu süre uzayabilir. Süreç şu aşamalardan oluşur:

1. Dava Açılması: Yetkili aile mahkemesine dava dilekçesi sunulur
2. Ön İnceleme: Mahkeme, tarafların iddia ve savunmalarını değerlendirir
3. Delillerin Toplanması: Tanık dinleme, bilirkişi incelemesi ve belge toplama aşaması
4. Duruşmalar: Tarafların iddialarını ispat etme süreci
5. Karar: Mahkemenin nihai kararı
6. İtiraz Süreci: Kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık itiraz süresi

Mal varlıklarının durumu konusunda önemli bir husus, mevcut malların kullanımıdır. Ev, araba ve diğer eşyalar, kimin adına kayıtlı ise onun kullanımında kalır. Ancak mal paylaşımı davası sonucunda, diğer eş payına düşen değer kadar tazminat talep edebilir.

Çekişmeli boşanma sürecinde taraflar, karar kesinleşene kadar anlaşmaya vararak süreci anlaşmalı boşanmaya çevirebilirler. Ayrıca, mal rejimi konusunda da anlaşmaya varılması durumunda, ayrı bir mal rejimi davası açılmasına gerek kalmaz.

Mal rejimi davasında mahkeme, malların edinilme zamanı, kaynağı ve değerini tespit eder. Bu süreçte bilirkişi incelemesi önemli rol oynar. Özellikle taşınmazlar, şirket hisseleri ve değerli varlıkların değerlemesi için uzman bilirkişiler görevlendirilir.

İtiraz ve temyiz süreçleri, hem boşanma hem de mal rejimi davaları için ayrı ayrı işletilebilir. Bu durum, toplam yargılama süresinin uzamasına neden olabilir. Bu nedenle, mümkün olduğunca tarafların uzlaşmaya varması, sürecin daha hızlı ve az masraflı şekilde sonuçlanmasını sağlar.

Anlaşmalı Boşanma Protokolü

Anlaşmalı boşanma protokolü, eşlerin boşanma sürecinde ve sonrasında uygulanacak tüm konuları detaylı şekilde düzenleyen, yasal bağlayıcılığı olan resmi bir belgedir. Bu protokol, boşanma sonrası ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek ve tarafların haklarını güvence altına almak için büyük önem taşır.

Bağlayıcılık

Anlaşmalı boşanma protokolü, mahkeme tarafından onaylandıktan sonra kesin hüküm niteliği kazanır. Protokolde yer alan tüm maddeler, taraflar için bağlayıcıdır ve protokole aykırı davranışlar icra yoluyla takip edilebilir. Protokolün bağlayıcılığı şu temel konuları kapsar:

• Mal paylaşımına ilişkin düzenlemeler
• Nafaka ödemeleri (yoksulluk ve iştirak nafakası)
• Çocukların velayeti ve kişisel ilişki tesisi
• Maddi ve manevi tazminat talepleri
• Taşınmaz mal devirleri

Özellikle taşınmaz mallara ilişkin devir işlemleri, protokolde açıkça belirtilmeli ve hakim tarafından tasdik edildikten sonra tapuda tescil işlemleri gerçekleştirilmelidir. Bu işlemler için gerekli harç ve masrafların kimin tarafından karşılanacağı da protokolde belirtilmelidir.

Hakimin Rolü

Hakim, anlaşmalı boşanma protokolünü değerlendirirken aktif bir rol üstlenir. Bu kapsamda:

Hakimin İnceleme Yetkileri:

• Protokolün tarafların gerçek iradelerini yansıtıp yansıtmadığını kontrol eder
• Çocukların üstün yararına uygunluğunu değerlendirir
• Mali düzenlemelerin hakkaniyete uygunluğunu inceler
• Gerekli gördüğü değişiklikleri taraflara önerir

Yargıtay kararları, hakimin protokol üzerindeki denetim yetkisinin önemini vurgulamaktadır. Özellikle, tarafların bizzat dinlenmesi zorunluluğu ve iradenin serbestçe açıklanması konusunda hassasiyet gösterilmektedir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre, sadece vekiller aracılığıyla imzalanan protokoller veya tarafların bizzat dinlenmediği durumlar, boşanma kararının bozulma sebebidir.

Protokolün hazırlanması ve mahkemeye sunulması aşamasında avukat desteği önemlidir. Avukatlar, tarafların haklarını koruyacak şekilde protokolün hazırlanmasını sağlar ve olası hak kayıplarını önler. Protokol için ödenmesi gereken harç ve avukatlık ücretleri, yasal tarifelere göre belirlenir.

Protokolde yapılan düzenlemeler, boşanma kararı kesinleşene kadar değiştirilebilir. Ancak karar kesinleştikten sonra, protokol hükümlerinde değişiklik yapılabilmesi için yeni bir dava açılması gerekir. Bu nedenle, protokolün hazırlanması aşamasında tüm olasılıkların değerlendirilmesi ve detaylı düzenlemelerin yapılması kritik önem taşır.

Taraflar arasında düzenlenen protokol, gelecekte ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümünde de referans belge niteliğindedir. Bu nedenle, protokolün açık, net ve uygulanabilir hükümler içermesi, boşanma sonrası sürecin sağlıklı işlemesi açısından hayati önem taşır.

Süreler, Ücretler ve Hukuki Sonuçlar

Sürelerin Değişkenliği

Anlaşmalı boşanma süreci, tarafların tüm konularda mutabık kalması durumunda oldukça hızlı ilerleyebilmektedir. Ortalama bir anlaşmalı boşanma davası yaklaşık 1 ay içerisinde sonuçlanabilmektedir. Bu süreç, mahkemeye başvuru, duruşma tarihi belirlenmesi ve tek celsede kararın verilmesi şeklinde ilerler. Ancak, taraflardan birinin itiraz etmesi veya protokolde değişiklik talep etmesi durumunda süre uzayabilmektedir.

Buna karşılık, çekişmeli boşanma davaları ortalama 1.5 yıl sürmektedir. Bu süre, tarafların anlaşmazlık konularına, delillerin toplanmasına, tanıkların dinlenmesine ve mahkemenin iş yoğunluğuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Özellikle mal paylaşımı ve velayet gibi konularda anlaşmazlıklar varsa, dava süresi daha da uzayabilmektedir.

Boşanma kararının kesinleşmesi için önemli olan itiraz süresi 2 haftadır. Bu süre içinde taraflar karara itiraz edebilir veya istinaf yoluna başvurabilirler. İtiraz edilmemesi durumunda karar kesinleşir ve taraflar resmen boşanmış sayılır.

Hukuki Sonuçlar

Boşanma davalarında avukat ücretleri, Türkiye Barolar Birliği tarafından her yıl belirlenen Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre hesaplanır. Bu ücretler, davanın türüne, süresine ve karmaşıklığına göre değişiklik gösterebilir. Anlaşmalı boşanmalarda genellikle sabit bir ücret belirlenirken, çekişmeli davalarda dava konusu değere göre nispi vekalet ücreti hesaplanabilir.

Boşanma protokolünün uygulanması konusunda önemli bir husus da protokole uyulmaması durumunda ortaya çıkan hukuki sonuçlardır. Protokol hükümlerine uyulmaması halinde, mağdur olan taraf icra takibi başlatabilir. Örneğin, nafaka ödemelerinin yapılmaması durumunda, alacaklı taraf icra dairesine başvurarak ödemenin yapılmasını sağlayabilir. Benzer şekilde, mal paylaşımı konusundaki taahhütlerin yerine getirilmemesi durumunda da icra yoluyla takip mümkündür.

Boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte, tarafların medeni durumları değişir ve evlilik sona erer. Protokolde belirlenen mali yükümlülükler ve çocuklarla ilgili düzenlemeler yürürlüğe girer. Ancak, şartların değişmesi durumunda (örneğin nafaka miktarının artırılması veya azaltılması) yeni bir dava açılarak düzenleme talep edilebilir.

Anlaşmalı boşanma sürecinin başarıyla tamamlanması için, tarafların tüm bu süreleri ve hukuki sonuçları iyi değerlendirmesi gerekmektedir. İyi hazırlanmış bir protokol ve profesyonel hukuki destek, sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlayacak ve boşanma sonrası ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları minimize edecektir. Boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte yeni bir hayata başlayan taraflar, protokol hükümlerine uygun davranarak hukuki süreçlerle tekrar karşılaşmaktan kaçınabilirler.