Dijital çağın getirdiği yeniliklerden biri olan kripto paralar, miras hukuku alanında da yeni soruları beraberinde getiriyor. Kripto paralarınızı miras olarak nasıl bırakabilirsiniz? Yasal düzenlemeler ve mahkeme kararları nelerdir? Bu makalede, kripto para miras hukuku ile ilgili tüm merak edilenleri bulabilirsiniz.

Kripto Paraların Miras Hukuku Kapsamındaki Yasal Statüsü

Kripto Paraların Tanımı ve Yasal Düzenlemeler

Kripto paralar, merkezi bir otoriteye bağlı olmaksızın, blok zinciri teknolojisi üzerinde çalışan ve kriptografik yöntemlerle güvenliği sağlanan dijital varlıklardır. Türk hukuk sisteminde kripto paraların statüsü, son yıllarda önemli tartışmalara konu olmuştur. Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik (16 Nisan 2021) ile kripto varlıklar, "gayri maddi bir değeri veya elektronik ortamda dağıtımı yapılabilen bir değeri temsil eden gayri maddi varlık" olarak tanımlanmıştır.

Bu yönetmelik ile kripto varlıkların:

• İtibari para
• Kaydi para
• Elektronik para
• Ödeme aracı
• Menkul kıymet
• Diğer sermaye piyasası araçları

olarak kabul edilmeyeceği açıkça belirtilmiştir. Bu düzenleme, kripto paraların yasal statüsünü netleştirmekle birlikte, miras hukuku açısından yeni sorular ortaya çıkarmıştır.

Kripto Paraların Malvarlığı Unsuru Olarak Kabulü

Kripto paraların miras hukuku kapsamında değerlendirilmesi, Türk Medeni Kanunu'nun 599. maddesinin 2. fıkrası çerçevesinde yapılmaktadır. Bu madde, miras bırakanın malvarlığına dahil olan tüm hakların, kanun gereği mirasçılara geçeceğini düzenlemektedir. Kripto paralar, her ne kadar klasik anlamda bir para birimi veya menkul kıymet olarak kabul edilmese de, ekonomik değere sahip malvarlığı unsurları olarak değerlendirilmektedir.

Malvarlığı unsuru olarak kripto paraların özellikleri:

• Ekonomik değer taşıması
• Devredilebilir olması
• Dijital ortamda saklanabilmesi
• Mülkiyet hakkına konu olabilmesi

Bu özellikler, kripto paraların miras yoluyla intikale elverişli malvarlığı unsurları olarak kabul edilmesini sağlamaktadır. Nitekim Gelir İdaresi Başkanlığı da kripto paraları veraset ve intikal vergisine tabi malvarlığı unsurları arasında değerlendirmektedir.

Kripto paraların malvarlığı unsuru olarak kabulü, beraberinde bazı teknik ve hukuki zorlukları da getirmektedir. Özellikle kripto paraların değerlemesi, saklanması ve devri konularında özel düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut durumda, kripto paraların değerlemesi genellikle ölüm tarihindeki piyasa değeri üzerinden yapılmakta ve bu değer üzerinden veraset ve intikal vergisi hesaplanmaktadır.

Kripto paraların malvarlığı unsuru olarak kabulü, dijital çağın getirdiği yeni mülkiyet formlarına hukuk sisteminin adaptasyonunu göstermektedir. Bu durum, miras hukukunun temel ilkelerinin yeni teknolojilere uyarlanabilir olduğunu ve hukuk sisteminin değişen ihtiyaçlara cevap verebilme kapasitesini ortaya koymaktadır.

Kripto Paraların Miras Yoluyla İntikali

Külli Halefiyet ve Kripto Paralar

Kripto paraların miras yoluyla intikali, Türk Medeni Kanunu'nun temel prensiplerinden biri olan külli halefiyet ilkesi çerçevesinde gerçekleşmektedir. TMK m.599/2 uyarınca, miras bırakanın malvarlığına dahil olan tüm haklar ve borçlar, ölüm anında kendiliğinden mirasçılara geçmektedir. Bu kapsamda kripto paralar da, diğer malvarlığı unsurları gibi mirasçılara intikal etmektedir.

Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi'nin E.2020/1149 – 905 K. sayılı kararı, kripto paraların miras yoluyla intikalini açıkça desteklemektedir. Mahkeme, dijital varlıkların maddi değere sahip olduğunu ve miras bırakanın terekesine dahil edilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 23.09.2020 tarihli Özelgesi de kripto paraların mirasa konu malvarlığı olduğunu teyit etmiştir.

Vasiyetname ve Miras Sözleşmesi ile Kripto Para Devri

Kripto paraların miras yoluyla intikali iki şekilde gerçekleşebilir:

• Kanuni mirasçılık yoluyla kendiliğinden intikal
• Ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname veya miras sözleşmesi) yoluyla intikal

Vasiyetname ile kripto para devrinde, miras bırakan belirli kripto varlıklarını istediği kişilere bırakabilir. Bu durumda vasiyetnamenin TMK'nın öngördüğü şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Miras sözleşmesi ise, miras bırakan ile mirasçı arasında yapılan iki taraflı bir hukuki işlemdir ve noter huzurunda resmi şekilde düzenlenmelidir.

Özel Anahtar Bilgisinin Önemi

Kripto paraların miras yoluyla intikalinde en kritik nokta, özel anahtar bilgisinin güvenli bir şekilde mirasçılara ulaştırılmasıdır. Özel anahtar olmadan kripto paralara erişim mümkün değildir. Bu nedenle miras bırakanın, kripto varlıklarına erişim için gerekli bilgileri güvenli bir şekilde düzenlemesi hayati önem taşır.

Merkezi kripto para borsalarındaki varlıklar için:

• Borsa hesap bilgileri
• İki faktörlü doğrulama kodları
• E-posta ve şifre bilgileri

Soğuk cüzdanlar (hardware wallet) için:

• Cüzdan recovery phrase (kurtarma kelimelerinin)
• PIN kodları
• Cüzdanın fiziksel konumu

Bu bilgilerin vasiyetnamede doğrudan yer alması güvenlik açısından riskli olabilir. Bunun yerine, güvenilir bir üçüncü kişiye (noter, avukat gibi) bu bilgilerin emanet edilmesi ve vasiyetnamede sadece bu kişinin bilgilerine yer verilmesi daha uygun olacaktır.

Kripto para platformları genellikle vefat durumunda mirasçıların talepleri için belirli prosedürler öngörmektedir. Mirasçıların, veraset ilamı ve diğer gerekli belgelerle birlikte ilgili platforma başvurmaları gerekmektedir. Yurt dışı merkezli platformlar için ise, ilgili ülkenin miras hukuku kuralları da dikkate alınmalıdır.

Dijital Miras ve Kripto Paralar

iCloud Hesabı ve Dijital Varlıklar

Dijital dünyada varlıkların çeşitlenmesi ve değer kazanması, miras hukukunda yeni tartışmaları beraberinde getirmiştir. Özellikle bulut depolama hizmetleri, sosyal medya hesapları ve kripto para cüzdanları gibi dijital varlıkların mirasa konu olması, hukuki açıdan önemli bir inceleme alanı oluşturmaktadır. Bu kapsamda, yakın tarihli bir örnek olay, dijital mirasın hukuki niteliğini ve kapsamını belirlemede önemli bir dönüm noktası olmuştur.

Mahkeme Kararları ve Dijital Mirasın İntikali

Türk hukuk sisteminde dijital mirasın intikali konusunda önemli bir emsal karar bulunmaktadır. Eşi vefat eden bir kişinin iCloud hesabına erişim talebiyle başlayan hukuki süreç, Denizli 4. Sulh Hukuk Mahkemesi'nin özel hayatın gizliliği gerekçesiyle talebi reddetmesiyle başlamış, ancak Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi'nin 13/11/2020 tarihli, 2020/1149 E. ve 2020/905 K. sayılı kararıyla farklı bir boyut kazanmıştır.

BAM'ın bu kararı, dijital varlıkların miras hukuku kapsamında değerlendirilmesi açısından çığır açıcı niteliktedir. Mahkeme, TMK Madde 599/2 kapsamında, dijital varlıkların da terekeye dahil olduğunu ve mirasçılara intikal etmesi gerektiğini açıkça belirtmiştir. Bu karar, özellikle kripto para gibi dijital varlıkların miras yoluyla intikalinde önemli bir dayanak oluşturmaktadır.

Özel Hayatın Gizliliği ve Miras Hukuku

Dijital mirasın intikalinde en çok tartışılan konulardan biri, özel hayatın gizliliği ile miras hakkı arasındaki dengedir. BAM kararında, vefat eden kişiler için özel hayatın gizliliği gerekçesinin, mirasçıların haklarını engelleyici bir unsur olarak kullanılamayacağı vurgulanmıştır. Bu yaklaşım, Yargıtay 14. Hukuk Dairesi'nin 11/06/2019 tarihli, 2016/6394 E. ve 2019/5096 K. sayılı ilamı ile de desteklenmiştir.

Mahkeme kararlarında öne çıkan önemli noktalar şunlardır:

• Dijital varlıkların maddi değere sahip olduğu ve terekeye dahil edilmesi gerektiği
• Mirasçıların dijital varlıklara erişim hakkının bulunduğu
• Teknik bilirkişi incelemesiyle dijital varlıkların tespitinin yapılması gerekliliği
• Özel hayatın gizliliğinin miras hakkını engelleyemeyeceği

Kripto para ve diğer dijital varlıkların miras hukuku kapsamında değerlendirilmesi, teknolojik gelişmelerin hukuk sistemimize yansımasının önemli bir örneğidir. Mahkeme kararları, dijital çağın getirdiği yeni mülkiyet formlarının miras hukuku içerisinde nasıl ele alınması gerektiğine ışık tutmaktadır. Bu gelişmeler, miras planlaması yapan kişilerin dijital varlıklarını da dikkate almaları ve gerekli hukuki düzenlemeleri yapmaları gerektiğini göstermektedir. Gelecekte, dijital miras konusunda daha kapsamlı yasal düzenlemelerin yapılması ve özel düzenleyici çerçevelerin oluşturulması kaçınılmaz görünmektedir.